Şirketimin Güçlü ve Geliştirilmeye Açık Yönlerini Nasıl Ortaya Koymalıyım?
Giriş
Şirketler karar verirken seçenekleri mantık sürecinden geçirmek, mevcut ve gelecekteki riskleri ve olanakları göz önünde bulundurmak isterler. Üstelik bunu sistematiklikle yapmak isterler. Amaç, karar verme pozisyonunda olan yöneticilerin karar süreçlerini optimize etmek ve sürdürülebilir bir yaklaşım ortaya koymaktır.
Şirketler için karar verme sistematiği oluşturmak, kararların sağlam temelli ve anlaşılır yaklaşımlarla ifade edilmesi önem taşır. Bu karar sürecinin sübjektiflikten mümkün olduğunca arındırılması için de gereklidir.
SWOT analizi bir şirket / bir girişim / bir süreç / bir kişi’nin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek, iç ve dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditleri saptamak için kullanılan stratejik bir tekniktir. Bu teknik bir yönetim danışmanı olan Albert S. Humphery (1927-2005) tarafından geliştirilmiştir. Tahmin ettiğiniz gibi SWOT kelimesi, dört sözcüğün baş harflerinden oluşur.
S = Strengths (Güçlü yönler)
W = Weaknesses (Zayıf yönler), ben buna Geliştirmeye Açık Yönler demeyi tercih ediyorum.
O = Opportunities (Fırsatlar)
T = Threats (Tehditler)
Pek fazla kullanılmasa da Türkçe karşılığı GZFT’dir.
Kullanımı
SWOT Analizi’nin kullanımı oldukça basittir. Bir şirketin stratejik açıdan kendi durumunu ölçebilmesi için kullanabileceği bir planlama aracıdır. Şirket kendi içindeki faktörleri, dışarıdan gelen faktörlerle sistemli şekilde karşılaştırır.
İçerideki faktörleri güçlü ve geliştirmesi gereken özellikler olarak sınıflandırır. Güçlü gördüğü yönlerini Güçlü Yönler (Strengths), geliştirmesinin yararlı olacağı ve henüz geliştirmediği taraflarını Zayıf Yönler (Weaknesses) olarak adlandırır ve bu başlıklar altına sıralar.
Dışarıdaki faktörler ise fırsatlar (Opportunities) ve tehditler (Threats) olarak nitelendirilir. Başka bir deyişle şirketin faaliyette bulunduğu çevre ne tür fırsatlar sunuyor veya gelecekte sunacak değerlendirilirken, aynı çevrenin riskleri, tehdit oluşturan ve oluşturabilecek unsurları da değerlendirilir. Bu açıdan SWOT, bize bir tür stratejik fizibilite analizi sunar.
- SWOT analizi, karşı karşıya olduğunuz fırsat ve tehditler kadar, güçlü ve zayıf yönleriniz için de bir çerçeve çizer.
- Güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek, dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditler nelerdir, cevap aramak önem taşımaktadır.
- Amaç, iç ve dış etkenleri dikkate alarak, var olan güçlü yönler ve fırsatlardan en üst düzeyde yararlanacak, tehditlerin ve zayıf yanların etkisini en aza indirecek plan ve stratejiler geliştirmektir.
- Bu aynı zamanda, güçlü olduğumuz ve büyük fırsatlar bulunduğunu düşündüğümüz alanlara odaklanmamızı ve onları kaldıraç olarak kullanmamızı olanaklı kılar.
Uygulamaya hazır mısınız?
Uygulamadaki temel nokta, her dört yöndeki durumu gerçekçi bir şekilde ortaya koymaktır. Buradaki cevaplarımız mevcut durumu iyi yansıtmalıdır. Bunun için “güçlü sorular”a ihtiyacımız olacaktır. Her kutucuk için doğru soruları sormak, cevapların gerçekçi olmasına ve sonuçta SWOT analizinin şirketimizi rasyonel şekilde göstermesine imkan verir.
“Güçlü Yönler” için bazı güçlü sorular:
- Üstünlüklerimiz neler?
- Farklılıklarımız neler?
- Neleri iyi yapmaktayız? Neleri diğerlerinden (benzer şirketler) göre daha iyi yapıyoruz?
- Dışardan güçlü görünen yönlerimiz neler? Hangi yönümüz güçlü olarak algılanıyor?
- Hangi kaynaklarımız var? Bu kaynaklar gerçekten bizim kontrolümüzde mi?
“Geliştirmeye Açık Yönler” için bazı güçlü sorular:
- Neler iyi gitmiyor?
- Neleri düzeltmemiz gerekiyor?
- Nelerin geliştirilmeye ihtiyacı var?
- Benzer şirketler hangi konularda bizden daha iyiler?
- Dışarıdan zayıf görünen yönlerimiz neler?
“Fırsat ve Kaynaklar” için bazı güçlü sorular:
- Şirketin sahip olduğu fırsatlar nelerdir?
- Şirketi bekleyen fırsatlar neler olabilir?
- Çevredeki gelişmelerden bizim için fırsat yaratanlar nelerdir?
- Fırsat yaratan kaynaklarımız nelerdir?
- Güçlü yönlerimizi nasıl fırsata dönüştürebiliriz?
“Tehdit ve Kısıtlar” için bazı güçlü sorular:
- Mevcut engeller neler?
- Potansiyel engeller neler olabilir?
- Benzer şirketlerdeki gelişmeler bizi tehdit edebilir mi?
- Hedef kitlenin beklentilerinde değişiklikler var mı?
- Kaynak problemi var mı?
- Güçlü yönlerimiz tehdide dönüşebilir mi?
- Zayıf yönlerimiz tehdide dönüşebilir mi?
Bir öneri olarak, imkanınız dahilinde, şirketinizde bir çalıştay yaparak veya bir çalışma grubu kurarak bu tekniği kullanmanızın daha verimli olacağını söyleyebilirim. Örneğin insan kaynakları bölümünün veya finansman ya da satış bölümünün yöneticisi olduğunuzu düşünelim. Bölümünüzde stratejik bir konu için bu tekniği kendi çalışanlarınız veya diğer bölüm çalışanlarının da içinde olacağı bir çalıştayla etraflıca inceleme şansınız olacaktır. Bu karar verme sürecinin rasyonel bir zemine oturması için de yararlıdır.
SWOT Analizi’nde Stratejiler
SWOT Analizi sonrası harekete geçmek için kaldıraç etkisi yapacak stratejilere ihtiyaç vardır. Analizden elde dilen bilgilerin “uygulama stratejilerine” dönüşeceği kombinasyonlar, analiz sonrası en önemli adımı oluşturur. Bu aşama stratejik fizibilitenin, uygulama stratejilerine dönüştüğü noktadır.
Şirket, SWOT Analizinden elde ettiği bilgileri aşağıdaki şekilde uygulama stratejilerine dönüştürebilir:
- Zayıf Yönler ve Tehditler Stratejisi: Buna “Mini-Mini” adı da verilmektedir. Bu stratejisinin amacı zayıflıkları ve tehditleri minimize etmektir. Bu şekilde zayıflıklar ve tehditler göz önünde bulundurularak bunların üstesinden gelebilecek stratejiler oluşturulur.
- Zayıf Yönler ve Fırsatlar Stratejisi: Buna “Mini-Maksi” stratejisi de denmektedir. Amacı zayıflıkları minimize edip, fırsat ve imkanları maksimize etmeyi hedefler. Dış imkanlardan yararlanarak mevcut zayıflıkları ortadan kaldıracak yeni stratejiler oluşturulur.
- Güçlü Yönler ve Tehditler Stratejisi: Bu “Maksi-Mini” stratejisi olarak da tanımlanmaktadır. Bu strateji şirketin dış çevredeki tehditlerle başa çıkma gücü üzerine kurulmuştur. Amaç güçten maksimim oranda yararlanırken dış tehditleri minimize etmektir.
- Güçlü Yönler ve Fırsatlar Stratejisi: Bu “Maksi-Maksi” strateji olarak da bilinmektedir. Hem gücü hem de fırsat ve olanakları maksimize etmeyi hedefleyen stratejidir. Şirketler mevcut gücü kullanılarak tüm dış imkanlardan yararlanmayı sağlayacak stratejiler oluştururlar.
Son sözler…
Kobi Güncesi’nin Değerli Okurları,
Yazımı akılda tutulması gereken iki önemli nokta ile bitirmek istiyorum.
Birincisi, SWOT matrisinde yapılan analizlerin anlık olduğu, buna karşın dış ve iç çevrenin dinamik bir yapıya sahip olduğu ve sürekli değiştiği gerçeğinin akılda tutulmasıdır. Bu açıdan, uzun vadede analizin belirli zaman aralıklarında tekrarlanması yararlıdır.
İkinci nokta, aynı soruları kişisel olarak diyelim ki “kariyeriniz için” kendinize sorsanız, ne tür bir kişisel SWOT’unuz olur? Bu ikinci noktayı üstünde keyifle düşünmeniz için şöylece bir köşeye bırakıyorum.
Sonraki yazımızda buluşana kadar sağlıcakla kalın…
Dr. Habibe AKŞİT