Köpek Balıklarıyla Yüzmek
Girişimci bir ruh icin genetik yapı mı yoksa yetiştiriliş mi daha etkili? Bu, sosyal psikologlar ve ekonomi teorisyenlerinin uzun suredir kafa yorduğu esaslı bir soru. Case Western Reserve Universitesi’nde bir profesör bu konuyu araştırırken soruyu ikiye ayırmış:
- Girişimci doğulur mu olunur mu?
- “Başarılı” girişimci doğulur mu olunur mu?
Profesör ve ekibi yüzlerce tek yumurta ve çift yumurta ikizi olan kardeşi incelemeye almış ve vardığı sonuç şu:
- Girişimci doğulur mu olunur mu? Bu soru sadece bireyin iş kurma olasılığına odaklanıyor. Yanıt: Girişimci doğulur. Bazı insanlar girişimci bir ruha sahip oluyorlar.
- “Başarılı” girişimci doğulur mu olunur mu? Bu soru ise bireyin iş kurma olasılığından çok, kurduğu işte liderlik pozisyonunda basarıya ulaşıyor mu sorusuna odaklanıyor. Yanıt: “Başarılı” girişimci olunur, yani kurulan işi iyi yönetebilmek tecrübeyle sonradan edinilen bir özellik.
Bu konuyu açıklığa kavuşturduktan sonra ister öyle doğsun ister sonradan olsun girişimci bir kişinin gündelik dertlerine dönelim:
“Parlak bir iş fikrim var, ama parasız halimle nasıl hayata geçireceğim? Keske bir destek verenim olsa...”
“Yaratıcı fikrim var, ama nereden başlayacağımı bile bilmiyorum.”
“İşten ayrılıp kendi işimi kurmak çok riskli.”
Bu dertlerden muzdarip girişimci ruhlar için televizyonda, -bizim ekranlarımızda da bir dönem yer alan- İngiltere ve Amerika ekranlarında yayınlanan bir reality show var: Dragons’ Den. İngiltere’de BBC Kanalı’nın sekiz sezondur en çok izlenen programlarından biri. Bizde de Türkiye versiyonu yayınlanmıştı. Amerikan versiyonu ise belki de en ünlüsü: Shark Tank. Biz ailecek Shark Tank’in müptelası olduk, neredeyse her akşam izliyoruz.
Programa katılanlar, ürüne dönüştürmek istedikleri bir fikri, ya da pazarını genisletmek istedikleri bir ürünü olan, ancak bu hedeflerini gerçekleştirecek sermayeye sahip olmayan girişimciler. Shark Tank'e başvuruyorlar, seçilenler fikirlerini programın yıldızlarına sunuyor (hepsi kendi başına zengin olmayı başarmış birbirinden basarılı 5 iş adamı ve iş kadını). Yatırımcılar fikirleri dinliyor, sorular soruyor, sonunda da girişimciye yatırım yapıp yapmamaya karar veriyorlar.
Elbette programa katılan girişimciler bazen duygu sömürüsü yapmaya çalışıyor, “Sıfırdan başladım”, “bu işe hayatımı koydum” vs. Yatırımcı karakterlerin de kendilerine has rolleri var, biri duygusuz, diğeri her seyi para olarak görüyor, Biri akılcı, biri duygusal ve risk sever vs. Sonuçta kurgusu sağlam, kendini keyifle izleten bir reality show. Ayrıca bir o kadar da öğretici ve insana girişimcilik motivasyonu veren bir program. İşte bu programa katılıp yatırım almayı basarmış ve internette parlamış iş fikirlerinden bir demet:
Luminaid
Columbia Üniversitesi mimarlık öğrencisi iki kızın geliştirdiği her tip ekstrem koşulda çalışan bir aydınlatma ürünü. Önce kendi ceplerinden koydukları 7500 dolarlık sermayeyle yola çıkan öğrenciler, fakültelerinden kazandıkları bursla ürünü iyice geliştiriyorlar. Shark Tank’ten aldıkları yatırımla da işi iyice büyütüp 2 yılda 1 milyon doların üzerinde satış gerçekleştiriyorlar. Felaket kurbanları, göçmen kampları için olduğu kadar kampçılar için de çok kullanışlı bir ürün.
Pursecase.com
Tasarımcı çantası şeklinde bir IPhone aksesuarı. Shark Tank’ten iki yatırımcı almış ve onların yardımıyla mağazalarda tüketicinin karşısına çıkmış ve başarıyı yakalamış bir ürün.
BeardBrand.com
Hedef kitlesi çok dar bir ürün. Sadece sakallı erkeklere sesleniyor. Sakal, bıyık için bakım yağı. İnternette başarılı olmuş, Shark Tank’te yatırım alınca da dağıtım ağını genişletmiş başarılı bir kozmetik.
SmartBaker.com
Fikir, hamur işi yapan karısını seyreden bir kocanın aklına gelmiş: Tariflerdeki gramaj ve bardak-kaşık ölçüsü karşılıklarını önlüklerin üstüne bassam alan olur mu? Hamur işi yapmayı sevenlere verilebilecek bir yığın hediyelik ürün tasarlamış ama e-ticarette esas başarıya Shark Tank’in sağladığı tanıtım ve sermayeyle ulaşmış.
Oya Yaşayan - Dijital Pazarlama ve E-Ticaret Uzmanı