Muhasebe ve Vergi Mevzuatımızda E-Uygulamalar
I)Giriş
e-Dönüşüm kavramı bir kurum ve işletmenin; kültürünün, iş modelinin, organizasyon yapısının, iş süreçlerinin, ürün ve hizmetlerinin; çalışan, müşteri, iş ortakları ve diğer tüm sosyal paydaşlarının yararını gözeterek, bir bütünlük içinde değiştirilmesi sürecinde, bilişim ve iletişim teknolojilerinin etkin kullanılmasıdır. Ekonomik ve sosyal hayatta iş ve işlemlerin elektronik ortamda izlendiği, kayıt altına alındığı ve istenildiği takdirde e-ortamda ibraz edilebildiği sistemdir. En geniş anlamıyla e-devlet, çağdaş toplumlarda devlet ve birey ilişkilerinde, devletin vatandaşa karşı yerine getirmekle yükümlü olduğu görev ve hizmetler ile vatandaşların devlete karşı olan görev ve hizmetlerinin karşılıklı olarak elektronik iletişim ve işlem ortamlarında kesintisiz ve güvenli olarak yürütülmesi olarak algılanmaktadır
E-Dönüşümün Amacı
- Bilgi havuzunun oluşması,
- Kurumlar ve işlemler arasında uyum,
- Hız ve kolaylık sağlamak,
- Etkin bir usul ve vergi denetimi
II) E-Fatura Kavramı
E-Fatura belli bir formatta standart hale getirilmiş, değiştirilemez bir şekilde mühürlenmiş, tarafları arasında dolaşımını güvenli ve sağlıklı bir biçimde sağlamak amacı ile Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından oluşturulan elektronik belgelerin genel adıdır. Elektronik faturalar GİB aracılığı ile satıcı kurumdan alıcı kuruma iletilir. Elektronik fatura ile kağıt fatura aynı hukuki niteliklere sahiptir. Dolayısıyla aynı mal satışı işleminde hem kâğıt faturanın hem de elektronik faturanın bir arada düzenlenmesi mümkün değildir.
e-Fatura Uygulamasından yararlanan kullanıcılar;
- Sistemde kayıtlı kullanıcılara e-Fatura gönderebilir,
- Sistemde kayıtlı kullanıcılardan e-Fatura alabilir,
- Gönderilen veya alınan e-Faturalarını bilgisayarlarına indirerek elektronik ortamda muhafaza ve istendiğinde ibraz edebilirler.
E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerin istisnai durumlar hariç, alış ve satışlarında muhataplarının durumuna bağlı olarak e-Fatura/e-Arşiv Fatura/Fatura düzenlemeleri/almaları zorunludur.
2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 5 Milyon TL ve üzeri olanlar, elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ya da tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcıları, komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticaretiyle iştigal edenler ve 5 milyon TL ve üzeri olan brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) şartını 2018 veya 2019 hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler 1/7/2020 tarihinden itibaren, 2020 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayının başından itibaren e-Fatura’ya ve e-Arşiv Fatura’ya geçiş yapması gerekmektedir.
III) E-Defter Kavramı
Elektronik defter (e-defter) çalışmaları ile VUK ve TTK kapsamında kağıt üzerinde tutulması zorunlu olan yevmiye defteri ve defteri kebirin elektronik ortamda tutulması, muhafaza ve ibraz edilebilmesi ile açılış ve kapanışlarına ilişkin tasdik işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasının mümkün hale getirilmesidir.
Genel Tebliğ düzenlemelerine göre söz konusu standartlara uygun olarak oluşturulan dosyaların e-defter olarak kabul edilebilmesi için mali mühür ile mühürlenmesi ya da güvenli elektronik imza ile imzalanması ve e-Defter Uygulaması aracılığı ile beratının alınması gerekmektedir. Konu ile ilgili detaylı açıklamalar e-Defter Paket dosyası içerisinde bulunan e-defter Teknik Kılavuz dokümanında açıklanmıştır.
Aşağıdaki mükelleflerin e-Defter uygulamasına dahil olması zorunludur:
- e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu bulunan mükellefler.
- Türk Ticaret Kanununun 397. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler
- Başkanlık, yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükellefleri yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en az 3 ay süre vermek suretiyle e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu getirmeye yetkilidir.
Maliye Bakanlığı, yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükellefleri yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en az 3 ay süre vermek suretiyle e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu getirmeye yetkilidir. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler e-Defter uygulamasına isteğe bağlı olarak dahil olabilir.
Dr. A.Engin ERGÜDEN - Serbest Muhasebeci Mali Muşavir